हमार घरमेँ कोहि ना कहि हाँ....,(बासु श्रेष्ठ)

बुवाको अमिने जागीरको पछिपछि लाग्ने क्रममा जनकपुरको धनुषा जिल्लाका विभिन्न गाउँ घुम्न पथ्र्याे । एउटा गाउँमा एक महिना बसेर त्यहाँको नापीको काम सकेर अर्को गाउँमा जानु पथ्र्याे । यस हिसाबले भर्खर बास बसेको घरमा घरेलु पोको पन्तुरा खोल्न नपाउँदै फेरी अर्को गाउँमा सर्न सामान पोको पार्न शुरु हुन्थ्यो । यसै क्रममा म जुन जुन गाउँमा पुग्थेँ त्यहि गाउँको स्कूलमा महिनाभर पढथेँ र अर्को महिनामा अर्को गाउँको स्कूल । यस हिसाबले मैलेजति धेरै स्कूल कसैले पढेको छैन होला र मैलेजति धेरै डेरा सर्ने काम कसैले गरेको छैन होला । जब वर्षा महिना लाग्थ्यो हामी जनकपुर सदरमुकाम आउँथ्यौँ र त्यहिँबाट वार्षिकी जाँच दिएर कक्षा उक्लिन्थेँ । र केहि महिनापछि फेरी गाउँ जाने त्यहि क्रम दोहोरिन्थ्यो ।

यसै क्रममा एउटा गाउँमा म झण्डै डुबेर मरेको सम्झना अझैपनि मेरो आँखा अगाडि झलझली आई रहन्छ । कुन गाउँ हो त्यो त सम्झना भएन । तर लगभग दश एघार वर्षको उमेरमा घटेको सो घटना भने अझै ताजै छ ।

जिवन प्राप्त गरेपछि त्यसको जस पक्कैपनि जन्मदिने आमाबाबुलाई जान्छ । तर कहिले काहिँ मानिसले दोश्रो जन्मपनि पाउँदो रहेछ । अर्थात कालको मुखबाट फर्कनु, अर्थात मृत्युलाई जितेर फर्कनु । यो फर्काई कहिले आफैँ हुने घटना स्वयँमा निर्भर गर्दछ भने कहिले कसैको सहाराबाट हुने गर्दछ । मेरो जिवनमा भने म कसैको सहाराबाट मृत्युको मुखबाट फर्किन पाएको छुँ । त्यसकारण त्यो दिन म कहिल्यै विर्सन सक्दिन ।

तराईका गाउँघरमा उडुस उपियाँ लाग्यो भने त्यसको निराकरणकोलागी विशेष गरी (खटिया) खाटलाई पोखरीमा केहि दिन या हप्तादिन लगेर छोडिदिने चलन छ । औषधि किनेर छर्ने औकात ति गरिव जनताहरुमा छैन । एक दिन मेरा त्यस गाउँले साथी जो मभन्दा जेठा नै थिएको घरबाटपनि एउटा खाट मजस्तै भुराहरु मिलेर झाँगल झुँगल पार्दै पोखरीमा डुबाउन लग्दै थिए । मपनि रमाईलो मान्दै उनिहरुकै पछि लागेँ । करिब दश मिनेटको हिँडाईपछि खाट पोखरीमा प्रवेश गर्याे र विस्तारै पोखरीको पानीमा तैरिन थाल्यो । तैरिएको खाटमा झुण्डिँदै सबैले दुई खुट्टा चाल्दै खाटलाई पोखरीको बिचमा लगे । पोखरीको मध्य भागमा एउटा ठुलो मोटो खाँबो गाडिएको हुन्छ । यस खाँबोको खास अर्थ र महत्व मैले आजसम्म नबुझेपनि यो खाँबोले पोखरीको मध्यभागको चिनारी दिन्छ भन्ने चाहिँ बुझेको छुँ । खाट त्यहि खम्बामा ठोकियो अनि सबैजना पौडँदै फर्कन थाले । मपनि आफुलाई पौडन आउँछ र फर्कन सक्छु भन्ने आत्मविश्वासकासाथ खाट समाउँदै उनिहरुसँगै पोखरीको बीचमा पुगेको थिएँ ।

अब उडुस लागेको त्यो काठको खटिया पोखरीको मध्य भागको पानीमा छोडेर एकएक गरेर सबै फर्किन थाले । कोहि उत्तानो परेर पौडि खेल्दै किनारतिर लागे । कोहि पानीमा डुबुल्कि मारेर फर्किए त कोहि आफुले जानेको अन्य कलाकारिताकासाथ । म आफुपनि सामान्य पौडि खेल्न जानेको भ्रम र आत्मविश्वासकासाथ खाटलाई हातले छोडेँ र फर्किएँ । तर जसै मैले खाट छोडेर फर्किएर हातखुट्टा के चालेको थिएँ म त पानी भित्र भित्र पो जान थालेँ । आफुलाई पौडि खेल्न नआएको तत्काल अनुभव गरेँ र सहाराकोलागी अगाडि गईरहेको कसैको खुट्टा समाउने प्रयास गरेँ । तर उसले मेरो हातबाट आफ्नो खुट्टा झट्कारेर पौडँदै अगाडि बढ्यो । मभने सुईँयययय तल जान थालेँ । आँखाले पानीभित्रको धमिलो र सूर्यको प्रकाश देख्थेँ । सास फेर्न नसकेर घुटुक्क पानी निलिन्थ्यो र पोखरीको पिँध पुग्न नपाउँदै पानीको चापले माथी फाल्थ्यो । चापले माथी फाल्ने क्रममा मेरो शरीरको झण्डै आधा अँग पानीको सतहभन्दा माथि हुन्थ्यो । त्यसैबेला मेरो आँखा खुल्थ्यो र केहि हेर्न देख्न समर्थ हुन्थे पनि । र आ.. भनेर चिच्याउँथे । यो क्रम पाँच छ पटक चलिरह्यो । आँखा खुलेको निमेषमा हेर्दा त सबै पोखरीको डिलमा पुगेर मलाई नै हेरि रहेका रहेछन् । मैले त्यसबेला 'अब भने म मरेँ' भन्ने निर्क्यौल गरेँ । मेरो पानीमा तल र माथि गर्ने क्रम चलि नै रहेको थियो । यस क्रममा मैले झण्डै आठ नौ घुटको पानी र यति नै पटक तलमाथी गरिसकेको थिएँ ।

अचानक कसैले मेरो कपाल समाएर तानेको अनुभव गरेँ । म अब तलमाथी गर्न छोडेँ । बरु तेर्सो हुँदै बग्न पो थालेँ । कपाल कसले समात्यो र कसले तान्यो भन्ने भन्दापनि पानीको घुट्को र पानीको चापले तलमाथि गर्न नपरेकोमा सञ्चो तुल्याएको अनुभव गरेँ । तर यतिन्जेल म पोखरीको डिलमा पुगीसकेको रहेछुँ । कसैले मलाई उत्तानो पारेर छाति थिचेर पानी ओकल्न लगाउन थालेपछिमात्र पिडाको अनुभव गरेँ । बल्ल पो रुन कराउन थालेछुँ । आत्तिएर, मृत्युको भयले हो वा घरमा बाआमाको गाली र चुटाई खानुपर्ला भन्ने त्रासले हो । जे होस् मैले केहि अँजुली पानी छादेपछि होस फर्र्किएको अनुभव भयो र सबैसाथीहरुलाई 'हमार घरमेँ कोहि ना कहि, हाँ..' (मेरो घरमा कसैले नभन्नु् है ) भनेर धम्कीको स्वरमा तर्साएँ । आफु भने भित्रभित्र कति तर्सिएको थिएँ त्यो आफैंलाई थाहा थियो ।

म उनिहरुलाई धम्क्याउन सफल हुनाको कारण चाहि म एक पहडिया अमिन सा'बको छोरा भएकोले थियो । हामी पहडिया त्योपनि सरकारी मानिसहरुको मान मनितो र महत्व असाध्य गर्दथे ति स्थानियवासीहरुले । उनिहरुले मानमनितो गरेपछि उसका छोराछारीहरुलेपनि गर्ने नै भए । हाम्रा बा आमालाई मानमनितो गरेपछि हामीले पनि मानमनितो पाउने नै भयौँ । यहि मानमनितोको फाईदा लिएर ति मधिसे समवयका भुरा साथीहरुलाई अपरोक्ष रुपमा धम्क्याएर मेरो घरमा नभन्न भनेको थिएँ ।

यो घटना मेरो मानसपटलमा अविस्मरयाणीय भएर टाँसिएको छ । म त्यस साथीप्रति श्रृणी छुँ जसले आँट गरेर मलाई पोखरीको विचबाट तानेर छेउ पुर्याए र मलाई जीवन दियो । वास्तवमा म आज उसैको अनुकम्पा र आँटको फलस्वरुप यो अस्तित्वमा छुँ । तर दुर्भाग्यवश न त्यस साथीको नाम सम्झन सक्छु न त्यस गाउँको नाम सम्झन सक्छु । मात्र के सम्झना छ भने मेरो त्यो जिवनदाता म भन्दा अलि भुकुल्ले र केहि अग्लो अनि गहुँगोरो थियो । उसलाई भेट्न सम्झनामा रहेको यो हुलिया त कुनै हालतमापनि काम लाग्ने छैन । तर यहि झिनो सम्झना मनमा साँचेर बाँचेको म बेला बेलामा मनमा आउने यस घटनालाई सम्झेँ भने यो जिन्दगी उसैको हो भन्दै नोष्टाल्जिक हुने गर्छु ।